نیاز پرداز - آمنوره (فقدان قاعدگی) می تواند در طی بلوغ یا پس از آن اتفاق افتد!
آمنوره اولیه وضعیتی است که در آن تا سن ۱۶ سالگی هیچ عادت ماهیانه ای نداشته باشید. آمنوره ثانویه زمانی اتفاق می افتد که شما سابقا عادت ماهیانه داشته اید اما اکنون متوقف شده است. با قطع عادت ماهیانه ممکن است اولین فکر شما وقوع حاملگی باشد. اما دلایل متعددی وجود دارد که شما عادات ماهیانه منظمی ندارید.
آمنوره که یک نشانه محسوب می شود و نه بیماری، ندرتا از بیماریهای جدی ناشی می شود. به هرحال ندانستن اینکه چرا قاعدگی قطع شده است می تواند استرس زا باشد و منتظر وقوع آن ماندن می تواند به اندازه یک عمر باشد. اما نترسید.
با کمی تحقیق در سابقه پزشکی و توضیح دقیق آنچه تجربه کرده اید شما و پزشکتان می توانید مشکل را ریشه یابی کنید. درمان مشکل زمینه ای می تواند آمنوره را درمان کند.
● علائم و نشانه ها
نشانه مهمی که مطرح می کند ممکن است آمنوره داشته باشید این است که عادت ماهیانه ندارید. در اینجا مواردی که در آمنوره اولیه و ثانویه باید مورد جستجو قرار گیرند آورده شده است.
▪ آمنوره اولیه
شما تا سن ۱۶ سالگی قاعدگی نداشته اید.
▪ آمنوره ثانویه
شما برای ۳ تا ۶ ماه یا بیشتر قاعده نشده اید
بسته به علت آمنوره، ممکن است علائم و نشانه های دیگری را همراه با قطع قاعدگی مانند ترشحات شیری از پستان، سردرد، تغییرات بینایی، ریزش موها یا افزایش موهای صورت تجربه کنید.
▪ آمنوره اولیه
آمنوره اولیه حدود ۱ نفر از هر هزار دختر آمریکایی را مبتلا می کند.
مهمترین علت آمنوره اولیه شامل موارد زیر است:
▪ اختلالات کروموزومی: اختلالات کروموزومی خاصی می تواند نقص پیش رس تخمکها و فولیکولهای درگیر در تخمک گذاری و قاعدگی را باعث شود.
▪ مشکلات هیپو تالاموس: آمنوره عملکردی هیپوتالاموسی یک اختلال هیپو تالاموسی است (ناحیه ای در مغز که به عنوان مرکز کنترل بدن شما عمل کرده و چرخه قاعدگی را منظم می کند). ورزش زیاده از حد، اختلالات خوردن (مانند بی اشتهایی عصبی ) و استرسهای فیزیکی یا احساسی می تواند به از هم گسیختگی عملکرد طبیعی هیپوتالاموس مربوط باشند. به میزان کمتری، یک تومور ممکن است از عملکرد طبیعی هیپو تالاموس جلوگیری کند.
▪ بیماریهای هیوفیز: هیپوفیز غده دیگری در مغز است که که در تنظیم چرخه قاعدگی دخالت دارد. یک تومور یا دیگر موارد رشد سلولی تهاجمی، می تواند توانایی غده هیپوفیز زا در انجام این عمل مختل کند.
▪ فقدان اندامهای تناسلی: گاهی در حین رشد جنین مشکلاتی ایجاد می شود که منجر شوند نوزاد دختر متولد شده بعضی بخشهای دستگاه تناسلی خود را مانند رحم، دهانه رحم یا مهبل را نداشته باشد. از آنجا که دستگاه تناسلی به طور طبیعی شکل نگرفته است، او ممکن است چرخه قاعدگی را نداشته باشد.
▪ اختلالات ساختمانی مهبل: انسدادی در مهبل می تواند می تواند جلوی وقوع عادات ماهانه را بگیرد. یک غشاء یا دیواره می تواند مهبل را که خروجی خون از رحم و دهانه رحم است مسدود کند.
▪ آمنوره ثانویه
آمنوره ثانویه بسیار شایعتر از آمنوره اولیه است.
بسیاری از علل شایع آمنوره ثانویه شامل موارد زیر است:
▪ حاملگی: در زنان سن باروری، زمانی که تخمک بارور در مخاط رحم جایگزین می گردد، مخاط برای تغذیه جنین باقی می ماند و دچار ریزش نمی شود.
▪ روشهای پیشگیری از بارداری: برخی زنانی که از قرصهای پیشگیری از بارداری استفاده می کنند، ممکن است قاعده نشوند. وقتی استفاده از این قرصها متوقف می شود، ممکن است ۳ تا ۶ ماه طول بکشد که تخمک گذاری و قاعدگی از سر گرفته شود. روشهای پیشگیری تزریقی یا کاشتنی مانند دپو پروورا نیز درست مانند دستگاههای داخل رحمی حاوی پروژسترون می توانند آمنوره ایجاد کنند.
▪ شیردهی: مادرانی که شیر می دهند اغلب آمنوره را تجربه می کنند. گرچه ممکن است تخمک گذاری انجام شود، قاعدگی ممکن است رخ ندهد. حامگی ممکن است علیرغم فقدان قاعدگی اتفاق بیفتد.
▪ استرس: استرسهای روحی به طور موقت می توانند عملکرد هیپوتالاموس (ناحیه ای در مغز که هورمونها را کنترل می کند و چرخه قاعدگی را تنظیم می کند) را مختل می کنند. در نتیجه تخمک گذاری و قاعدگی ممکن است متوقف شوند. قاعدگی های منظم بعد از کاهش استرسها باز می گردد.
▪ دارو: برخی داروهای خاص می توانند باعث توقف چرخه قاعدگی شوند. مثلا داروهای ضد افسردگی داروهای ضد جنون برخی داروهای شیمی درمانی، و ضد استروئیدهای خوراکی می توانند باعث ایجاد آمنوره شوند.
▪ بیماری: بیماریهای مزمن ممکن است قاعدگی را به تعویق بیندازد. وقتی بهبودی پیدا کنید، قاعدگی شما باز خواهد گشت.
▪ عدم تعادل هورمونی: یک علت شایع آمنوره یا قاعدگی های نامنظم سندرم تخمدان پرکیست است. این وضعیت باعث ایجاد سطح نسبتا بالا و ثابتی از هورمون استروژن و آندروژن (یک هورمون مردانه) به جای وضع نوسانی هورمونهای که به طور طبیعی در چرخه قاعدگی دیده می شود، گردد. این مسئله باعث کاهش هورمونهای هیپوفیزی که منجر به تخمک گذاری و قاعدگی می شوند، خواهد گردید. سندرم تخمدان پر کیست با چاقی، آمنوره یا قاعدگی غیرطبیعی، گاهی خونریزیهای شدید رحمی جوش و گاهی ازدیاد موهای صورت همراه می شود.
▪ وزن کم بدن: کمبود وزن شدید بدن می تواند عملکرد بسیاری هورمونها را در بدن دچار آشفتگی کند و به طور بالقوه تخمک گذاری را متوقف نماید. زنانی که دچار اختلال خوردن مانند بی اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی هستند، غالبا به دلیل این تغییرات غیر طبیعی هورمونی دچار قطع قاعدگی می شوند.
▪ ورزش شدید: زنانی که در ورزشهای نیازمند به تمرینهای شدید، مانند باله، دو با فواصل زیاد و ژیمناستیک شرکت می کنند، ممکن است دچار قطع قاعدگی شوند. چند عامل از جمله چربی کم بدن، استرس و مصرف بالای انرژی با هم ترکیب شده و باعث قطع قاعدگی در یک ورزشکار می شوند.
▪ اختلال عملکرد تیرویید: یک تیرویید کم فعال (هیپو تیروییدی) به طور شایعی منجر به نامنظم شدن قاعدگی از جمله قطع قاعدگی می شود. از سوی دیگر اختلالات تیرویید می تواند باعث افزایش یا کاهش ترشح هورمون پرولاکتین (هورمون باروری که توسط غده تیرویید ساخته می شود) شوند. سطح تغییر یافته پرولاکتین می تواند بر هیپوتالاموس شما تأثیر گذاشته و چرخه قاعدگی را دچار آشفتگی کند.
▪ تومور هیپوفیز: یک تومور خوش خیم در هیپوفیز می تواند باعث افزایش ترشح پرولاکتین شود. پرولاکتین زیادی می تواند با منظم بودن قاعدگی ایجاد تداخل نماید. این نوع تومور با دارو قابل درمان است ولی گاهی نیاز به جراحی دارد.
▪ زخمیادهای رحمی (اثر زخم قدیمی رحمی): سندرم آشرمن، وضعیتی که در آن بافت زخمیاد در مخاط رحم ساخته می شود گاهی می تواند بعد از دستکاریهای رحمی مانند کورتاژ، سزارین، یا درمان فیبروییدهای رحمی اتفاق بیفتد. زخمیادهای رحمی از ساخته شدن و ریزش طبیعی مخاط رحم جلوگیری می کنند که می توانند منجر به یک خونریزی بسیار سبک رحمی یا قطع قاعدگی به طور کلی شود.
▪ یائسگی پیش از موعد: یائسگی به طور متوسط در سن ۵۱ سالگی روی می دهد. اگر پیش از ۴۰ سالگی دچار یائسگی شوید، زودرس تلقی می شود. فقدان عملکرد تخمدانها، همراه با یائسگی میزان استروژن در گردش در بدن شما را کاهش می دهد. که به نوبه خود مخاط رحم را تحلیل برده و به قاعدگی های شما پایان می دهد. یائسگی زودرس می تواند ناشی از عوامل ارثی یا بیماریهای خود ایمنی باشد اما اکثرا دلیلی برای آن یافت نمی شود.
● چه وقت باید به دنبال توصیه پزشکی بود؟
در موادر آمنوره اولیه و ثانویه در صورت وجود موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
▪ تا سن ۱۶ سالگی هیچ قاعدگی برایتان رخ نداده است
▪ قبلا قاعده می شدید ولی دو مورد یا بیشتر از قاعدگی هایتان اتفاق نیفتاده است.
● غربالگری و تشخیص
گرچه آمنوره به ندرت از مشکلات تهدید کننده زندگی ناشی می شود، می تواند ترکیبی از مشکلات هورمونی را باعث شود. یافت مشکل زمینه ای می تواند وقت گیر بوده و به انجام بیش از یک مورد آزمایش نیاز داشته باشد.
ابتدا پزشک شما برایتان یک آزمایش حاملگی درخواست می کند. در ضمن ممکن است یک معاینه لگنی برای بررسی حاملگی یا هر مشکل دیگری دراندامهای تناسلی تان انجام دهد. قدم بعدی ممکن است شامل آزمایشات خونی برای بررسی وضعیت هورمونها مثل آزمایش عملکرد تیرویید یا ارزیابی سطح پرولاکتین انجام دهد.
بسته به علائم و نشانه های شما و نتیجه آزمایشات خونی تان، تستهای دیگری درخواست می گردد.
● درمان
اینکه چه نوع درمانی نیاز دارید، بستگی به علت ایجاد آمنوره دارد. پزشک ممکن است پیشنهاد دهد که تغییراتی در شیوه زندگی خود بر اساس وزن، میزان فعالیت بدنی و استرستان انجام دهید. اگر سندرم تخمدان پرکیست یا آمنوره ورزشی داشته باشید، پزشک امکان دارد برای درمان مشکل قرصهای خوراکی پیشگیری از بارداری را تجویز نماید. آمنوره ای که به دلیل اختلالات تیروییدی یا هیپوفیزی ایجاد می شود، می تواند با دارو درمان شود.
● مراقبت از خود
▪ بهترین راه برای جلوگیری از قطع چرخه قاعدگی اجرای یک شیوه زندگی سالم است.
▪ برای به دست آوردن یک وزن مناسب تغییراتی در رژیم غذایی و ورزش خود ایجاد کنید.
▪ بکوشید که تعادل سالمی بین کار، سرگرمی و استراحت خود بر قرار کنید.
▪ موارد استرس و تضاد را در زندگی خود شناسایی کنید. اگر نمی توانید خودتان استرس را کم کنید، از خانواده دوستان یا پزشک کمک بخواهید.
▪ از تغییرات چرخه قاعدگی خود آگاه باشید و اگر دچار نگرانی می شوید با پزشک خود مشورت کنید. زمان قاعدگی های خود را ثبت کنید. تاریخی که اتفاق افتاده مدتی که طول کشیده و هر مشکلی که تجربه کرده اید را یادداشت نمایید.
▪ با مادر، خواهر و سیار بستگان زن خود صحبت کنید. آیا فرد دیگری در خانواده شما مشکل مشابه دارد؟ جمع آوری این اطلاعات می تواند به پزشک شما کمک کند که چه عاملی برایتان ایجاد آمنوره کرده است.
▪ آمنوره می تواند باعث ایجاد اضطراب شود اما با همکاری با پزشک می توانید، علت را مشخص کنید و راهی برای منظم کردن قاعدگی تان پیدا نمائید.