این روزها کارشناسان تغذیه هم درباره نحوه مصرف روغن‌های مایع اتفاق نظر ندارند.
یک کارشناس می‌گوید برخی روغن‌های مایع برای سرخ‌کردن مناسب بوده و حتی اگر روی بسته‌بندی آن عبارت «مخصوص سرخ‌کردن» قید نشده باشد باز هم می‌توان با آن غذا را سرخ کرد، اما متخصص دیگر این دیدگاه را نفی و اظهار می‌کند تمام روغن‌های مایع به دلیل نقطه ذوب و دود پایین در برابر حرارت بالا سمی شده و تنها برای افزودن به سالاد، پلو و خورش مناسب است، اما پرسش اصلی این است که در میان انواع روغن‌های مایع خوراکی کدام‌یک در اثر حرارت بالا، آسیب کمتری دیده و مزیت بارز هر کدام در چیست؟
نسل موزیک - جام جم: لازم است بدانید هیچ کدام از روغن های مایع برای سرخ کردن مناسب نیست. بیشتر این روغن ها حاوی امگا 3 بالایی بوده و عیب این اسید چرب هم آن است که در برابر حرارت زیاد فساد پذیر بوده و بسرعت اکسید و تبدیل به ترکیبات سمی و سرطان زای «آکرولئین» می شود.
از سوی دیگر، حرارت بالا موجب تخریب ریزمغذی های موجود در روغن شده و آن را تبدیل به ماده ای بی ارزش می کند.
درباره روغن هسته انگور اغراق نکنید
روغن هسته انگور از آن دسته روغن هایی است که کارشناسان هنوز در نحوه مصرف آن به تفاهم نرسیده اند. جالب تر نظر برخی خانواده هاست که قیمت بالای این روغن را دلیل خاصیت بیشتر آن دانسته و به هر قیمتی شده آن را در برنامه غذایی خود می گنجانند، اما آیا این دلیل قابل قبول است؟ روغن هسته انگور از ساقه، هسته و پوست دانه آن به دست می آید.
این روغن بیشتر وارداتی بوده و به دلیل آن که برای تهیه یک شیشه آن به تعداد زیادی هسته انگور نیاز است و این هسته به اندازه سویا، آفتابگردان و میوه زیتون روغن نداشته و فراوان نیست، هزینه تولید آن نیز بیشتر از دیگر روغن ها می شود.
روغن هسته انگور نسبت به روغن زیتون و کانولا خواص بیشتری ندارد، اما در مقایسه با روغن های دیگر ترکیبات فنولی و آنتی اکسیدانی زیادتری داشته و ریسک ابتلا به بیماری های قلبی ـ عروقی را تا حدودی کاهش می دهد و توازنی میان اسیدهای چرب امگا 3، 6 و 9 آن برقرار است، اما به دلیل مقاومت حرارتی پایین برای سرخ کردن مناسب نیست. به توصیه کارشناسان تغذیه، هنگام مصرف انگور و انار حتما هسته آن را خوب بجوید تا از خواص بی نظیر روغن تازه آن که بهتر از انواع صنعتی است، بهره مند شوید.
کانولا از کلزا مرغوب تر است
کانولا به اختصار به معنای روغن کانادایی با چربی پایین است. این روغن نسبت به دیگر روغن ها کمترین میزان اسید چرب اشباع را داشته و چون حاوی فیتوسترول بالایی است و در مقایسه با روغن هسته انگور و زیتون، امگا 3 بیشتری دارد به میزان زیادتری از افزایش کلسترول بد خون جلوگیری کرده و این همان مزیت قابل توجه روغن کانولاست؛ اما چه عاملی موجب برتری کانولا نسبت به کلزا شده است؟ کانولا در اثر کشت های سنتی و مستمر کلزا با تغییر و اصلاح ژنتیکی به دست آمده و با حذف برخی ترکیبات مضر برمرغوبیت آن افزوده شده است و دلیل گران بودن نوع وارداتی آن به یدک کشیدن برندهای معروف است.
البته این را هم بدانید روغن کلزا پس از روغن زیتون بیشترین میزان امگا 9 را داشته و در برابر اکسید شدن مقاومت زیادتری دارد.
روغن کنجد، ملکه روغن هاست؟
در برخی تبلیغات عنوان می شود که روغن کنجد برای سرخ کردن مناسب بوده و کمتر از دیگر روغن ها جذب ماده غذایی می شود و به دلیل غنی بودن از ریزمغذی ها به آن لقب ملکه روغن ها داده اند، اما باید بدانید جذب روغن به نوع سرخ کردن بستگی دارد و اگر بافت ماده غذایی خشک و روغن به میزان مجاز گرم شده باشد جذب روغن به حداقل می رسد و گرچه ممکن است این روغن چند درصد کمتر از دیگر روغن ها جذب ماده غذایی شود، اما نقطه دود پایینی داشته و برای سرخ کردن مناسب نیست.
روغن کنجد منبع غنی ویتامین E بوده و کسانی که چربی و فشارخون بالا دارند، می توانند آن را در برنامه غذایی شان بگنجانند.
این روغن ضداضطراب و نشاط آور بوده و خصوصیات تغذیه ای مغزهای آجیلی را داشته و یک قاشق مرباخوری آن یبوست و خشکی مزاج را برطرف می کند. دارای دو نوع بودار و بی بو بوده که بودار آن برای سالاد و بی بویش برای پلو و خورش مناسب است.
روغن ذرت هم خوب است، اما...
برخی منابع، روغن ذرت را به عنوان ماده کاهش دهنده کلسترول معرفی کرده اند، اما نکته جالب آن که این روغن به دلیل میزان بالای امگا 6 نسبت به امگا 3، هر دو جزء بد و خوب کلسترول را کم می کند! روغن خوب روغنی است که امگا 3 بالا و امگا 6 پایین تری داشته باشد.
این روغن بوی ملایمی دارد و برای درمان اگزما و بیماری های پوستی مفید است.
روغن سبوس برنج، کم کالری نیست
روغن سبوس برنج چند سالی است که وارد بازار شده و اغلب خانواده ها بر این باورند که این روغن کم کالری، کم کلسترول و مناسب سرخ کردن است.
اما باید بدانید کالری این روغن در مقایسه با روغن های دیگر یکسان بوده و در هر گرم آن 9 کالری انرژی نهفته است.
ویتامین های گروه B سبوس طی فرآیند روغن گیری تا حدودی تخریب، ولی ویتامین های E و D آن همچون روغن های دیگر در سطح بالایی قرار دارد. تحقیقات نشان داده این روغن از افزایش تری گلیسیرید و کلسترول بد خون جلوگیری می کند، اما درمان کننده کلسترول بالا نیست.
حرارت زیاد بسرعت از خواص و کیفیت آن کاسته و سمی می شود و نگهداری این روغن به مدت طولانی موجب تغییر در کیفیت آن شده و در مجاورت با نور تغییر طعم می دهد، بنابراین هنگام خرید به تاریخ مصرف آن توجه کنید.
روغن زیتون بودار مغذی تر است
آیا ارزش تغذیه ای روغن زیتون بی بو با بودار آن برابر است؟ این که می گویند روغن زیتون از بروز سرطان جلوگیری می کند، صحت دارد ؟
روغن زیتون انواع مختلف فوق بکر (ممتاز)، بکر، بکرمعمولی و تصفیه شده (بی بو) دارد. روغن ممتاز و بکر هر دو حاوی خواص و مواد مغذی میوه زیتون است، اما روغن بکر معمولی که در ایران معروف به روغن بو دار است به دلیل آن که تصفیه نشده است در مقایسه با روغن بی بو مزیت بیشتری دارد.
لازم است بدانید وقتی کیفیت روغن بکر پایین بیاید، آن را تصفیه و بی بو می کنند. روغنی هم که بوگیری می شود مواد مغذی آن تحت فرآیندهای حرارتی و شیمیایی خنثی شده و به میزان زیادی از ویتامین های A و E آن کاسته می شود.
به گفته متخصصان علوم غذایی، روغن زیتون بهترین روغن است، اما یک نقص دارد. امگا 9 آن خیلی بالا، امگا 6 آن پایین، اما امگا 3 ندارد و بین سه اسید چرب این روغن توازن برقرار نیست و باید در کنار آن از غذاهای دریایی غنی از امگا 3 استفاده کرد.
این روغن برای معده عملکرد محافظتی داشته و این ارگان را از زخم و التهاب مصون می دارد. از تشکیل سنگ های صفراوی پیشگیری کرده و میزان آنتی اکسیدان و اسید چرب مفیدش بیشتر از روغن ذرت است، اما با روغن هسته انگور برابری می کند و به دلیل مقدار بالای ویتامین E از بروز بیماری های قلبی ـ عروقی، دیابت و برخی سرطان ها جلوگیری می کند و برای سرخ کردن ماده غذایی کاربردی ندارد.
روغن آفتابگردان، امگا 6 بالایی دارد
اکنون بسیاری خانواده ها به دلیل قیمت مناسب و هضم سبک از روغن مایع آفتابگردان برای سرخ کردن مواد غذایی استفاده می کنند.
این روغن همانند تمام روغن های گیاهی بدون کلسترول بوده و سرشار از ریزمغذی هاست. البته میزان امگا 6 این روغن که کلسترول خوب را هم کاهش می دهد در مقایسه با امگا 3 کمی بالاتر است، اما همین عامل موجب مقاومت آن به حرارت شده و نقطه دود بالاتری دارد؛ ولی به توصیه کارشناسان علوم غذایی این روغن هم برای سرخ کردن مناسب نیست.
خوب است بدانید نقطه دود یک روغن، درجه حرارتی است که روغن شروع به تجزیه شدن کرده و دود آشکاری از آن بلند شده و سمی و غیرقابل مصرف می شود. پس از آنچه گفته شد، نتیجه می گیریم که روغن مخصوص سرخ کردن به علت نقطه ذوب و دود بالا قادر به تحمل حرارت بیشتر است.